MSA op de werkvloer? 10 tips om het te voorkomen!

Musculoskeletale aandoeningen, of simpelweg MSA, omvatten een reeks lichamelijke kwalen die kunnen opduiken op de werkvloer. Een zere nek, rugpijn, een tenniselleboog of pijnlijke polsen… We kennen allemaal wel een collega die er mee te kampen had. Gelukkig bestaan er simpele tools en trucs om MSA te voorkomen. We bekijken hieronder hoe je je werkplek het best inricht en welke hulpmiddelen je kan gebruiken om je inspanningen maximaal te verlichten. Op je gezondheid!

Wat zijn de oorzaken van MSA? 

Waar komt MSA nu eigenlijk vandaan? Het menselijk lichaam telt zo’n 650 spieren, 200 botten en 100 gewrichten. Het is dus niet zo verwonderlijk dat er al eens een kink in de kabel kan ontstaan. Meestal is de oorzaak van spier- en gewrichtspijnen te vinden bij:

• Het tillen of verplaatsen van (te) zware lasten.
• Het te lang in dezelfde houding blijven staan of zitten.
• Werken in een te koude of te warme omgeving.
• Het aannemen van een slechte houding, bijvoorbeeld een gebogen rug.
• Het repetitief uitvoeren van handelingen waardoor altijd dezelfde spieren of gewrichten worden belast.

Wat zijn de gevolgen van MSA?

MSA kan leiden tot verschillende soorten aandoeningen en kwalen. Het is belangrijk om te weten dat musculoskeletale aandoeningen progressief zijn. Een kwaaltje dat op het eerste gezicht onschuldig lijkt, zal na verloop van tijd almaar erger worden wanneer je niet ingrijpt. Zelfs tijdens rustperiodes kan je er dan last van hebben. Zodra de eerste symptomen de kop opsteken is het noodzakelijk om actie te ondernemen en de oorzaak te achterhalen. MSA kan leiden tot de volgende soorten lichamelijke ongemakken en letsels:

• Pijn aan de ellebogen door repetitieve bewegingen.
• Pijn aan de benen door te weinig beweging of afwisseling.
• Pijn aan de rug door een slechte houding of het tillen van te zware goederen.
• Pijn aan de polsen door repetitieve bewegingen zoals het uitwringen van een dweil of het gebruik van een computermuis.

Naast deze lichamelijke klachten brengt MSA ook een financiële last met zich mee. In de eerste plaats voor de betrokken bedrijven door een stijgend aantal afwezigen en extra werkdruk bij andere collega’s. In de tweede plaats voor de maatschappij door de hogere ziektekosten, de werkloosheidsgraad, enz.

MSA preventie bij RAJA

Bekijk het volledige overzicht van RAJA’s ergonomische producten op onze webshop of in onze catalogus. Je vindt er tal van oplossingen voor je kantoor, magazijn of winkel. Je herkent deze producten altijd makkelijk aan het logo ‘MSA preventie’.

10 tips om MSA te voorkomen op de werkvloer

Met de onderstaande lijst van hulpmiddelen en verbeteringen is het mogelijk om MSA te helpen voorkomen. Of je nu al zittend werkt aan een bureau of rondloopt in een magazijn, je zal zien dat je met enkele eenvoudige aanpassingen al een heel eind vooruit geraakt.

► 1. Kies de juiste zithouding aan je bureau

Voor wie dagelijks vele uren op een bureaustoel moet slijten is een goede zithouding cruciaal. Daarom enkele tips om het zitten een stuk aangenamer en ergonomischer te maken:

• [1] Stel de bovenrand van je beeldscherm in op ooghoogte wanneer je recht voor je uit zou kijken. Het scherm staat best op een armlengte afstand.
• [2] Zorg voor een dynamische stoel waarbij de rugsteun mee kan bewegen, los van het zitvlak. Je rug wordt hierdoor permanent ondersteund. Voorzie bovendien een rugsteun die de natuurlijke kromming van je rug mee kan volgen.
• [3] Stel de bureautafel en armsteunen in op ellebooghoogte.
• [4] De hoogte van het zitvlak moet gelijk zijn aan de hoogte van de knieholte. Plooi je knie daarvoor in een hoek van 90° en laat je voeten plat rusten op de grond.
• [5] Tot slot: zorg dat er tussen je knieholte en je zitvlak voldoende ruimte is voor een vuist. Zo voorkom je dat je knieholte geklemd raakt en vermijd je afgeknelde zenuwen en bloedvaten.

► 2. Stel je werktafel in op de juiste hoogte

Deze tip heeft betrekking op mensen die rechtopstaand moeten werken aan een tafel. Denk maar aan een inpakstation bijvoorbeeld. Werken op de juiste hoogte is dan cruciaal om MSA te vermijden. Werk je te laag, dan zal je je romp, nek en rug te ver moeten buigen. Een te hoog werkvlak kan er op zijn beurt weer voor zorgen dat je je armen en schouders te vaak moet omhoogtillen om de taak te voltooien. Ook dát willen we vermijden.

Het onderstaande schema laat zien op welke hoogte je je tafel best instelt. Goed om te weten: voorzie onder je werkvlak voldoende vrije ruimte voor je voeten en knieën. Zo word je niet gehinderd bij het bewegen. Overweeg daarnaast ook om een zit-stahulp te voorzien. Het zitvlak stel je dan best in onder een hoek van zo’n 15°. Dat maakt het voor jou makkelijker om eens van houding te wisselen.

► 3. Verklein de horizontale grijpafstand

Gereedschap of kantoormateriaal dat je regelmatig nodig hebt, leg je best onmiddellijk binnen handbereik. Dit is met name handig om te weten wanneer je een paktafel inricht. Twee afstanden spelen daarbij een rol:

• Maximale grijpafstand: dit komt overeen met de afstand tussen je pols en schouder (wanneer je je arm gestrekt houdt). Leg hier het materiaal dat je minder frequent nodig hebt. Dit is de rode zone in de afbeelding hieronder.
• Comfortabele grijpafstand: dit komt overeen met de afstand tussen pols en elleboog. Je gebruikt dit voor materialen waarnaar je veel frequenter moet grijpen. Dit is de groene zone in de afbeelding hieronder.

► 4. Verklein de verticale grijpafstand

Goederen tillen boven schouderhoogte is vaak erg belastend voor bijvoorbeeld je rug en schouders. Moet je een product in een hoog rek plaatsen (of het eruit halen), maak dan gebruik van een vouwtrapje of opstapkruk. Zo verklein je eenvoudig de werkhoogte oftewel ‘verticale grijpafstand’. Hetzelfde ergonomische principe wordt toegepast bij palletkisten met een open voorzijde. Je moet je goederen hierdoor niet onnodig ver omhoogtillen om tot aan de rand van de kist te komen.

► 5. Vergemakkelijk het tillen en verplaatsen van zware objecten

Zorg ervoor dat je zware objecten slechts over een zo kort mogelijke afstand verplaatst. Je kan daarvoor de hulp inschakelen van rollend magazijnmateriaal zoals een schaarpallettruck. Die doen eigenlijk al het zware werk in jouw plaats. Een uitzonderlijk handige variant is de heftafel. Je laat de heftafel eerst helemaal zakken tot de laagste stand om je goederen erop te tillen. Daarna gebruik je de voetpomp om de tafel tot op de juiste hoogte te brengen. Doordat je minder hoog moet tillen, spaar je aanzienlijk je rug. Dankzij de wieltjes rol je tot slot je goederen vlotjes van A naar B.

Goed om te weten: rollend materieel moet je bij voorkeur duwen met beide handen. Het wordt doorgaans afgeraden om te trekken. Tot slot hou je bij het tillen van objecten best nog rekening met deze punten:

• [1] Omkader de last met je beide voeten.
• [2] Buig door de knieën.
• [3] Behoud de natuurlijke kromming van je rug.

► 6. Automatiseer het werkproces en voorkom msa

Waarom zou je bepaald werk niet gewoon overlaten aan machines? Je kan ze perfect inschakelen voor het uitvoeren van zware arbeid of repetitieve handelingen. Zo vermijd je heel wat fysieke belasting én win je ook nog eens kostbare werktijd. Een paar vaak genoemde voorbeelden zijn:

• Rollenbanen: ideaal voor het verplaatsen van een oneindige reeks doosjes. Dat bespaart je magazijniers héél wat wandelkilometers.
• Palletwikkelaar: met deze machine omwikkel je je palletten zonder enige fysieke inspanning. Met zo’n wikkelaar voorkom je ook nog eens verspilling want de machine weet als geen ander welke exacte hoeveelheid rekfolie je nodig hebt.
• Dozensluitmachine: zoals de naam al weggeeft sluit deze machine aan de lopende band doosjes. Zo moeten je werknemers weinig tot geen fysieke handelingen meer uitvoeren en valt er heel wat repetitief werk voor hen weg.

► 7. Wissel regelmatig van houding en blijf in beweging

Voldoende wandelpauzes inlassen, wisselen tussen rechtopstaand en zittend werken… Het helpt allemaal om de doorbloeding in je aderen te blijven garanderen. Wie langdurig rechtopstaand moet werken kan baat hebben met een ‘sta-mat’ of antivermoeidheidsmat. De techniek achter deze mat is tegelijk eenvoudig én geniaal. Een antivermoeidheidsmat is voorzien van een gegroefde structuur met noppen. Dit zorgt subtiel voor een ongelijke ondergrond waardoor je voeten en benen worden gestimuleerd om in beweging te blijven. Dit kan vervolgens de doorbloeding versterken en voorkomen dat bloed in de aderen stagneert.

Een tweede hulpmiddel is de zit-stastoel. Je kan met dit soort stoel heel eenvoudig switchen tussen zittend en staand werken. Dankzij de gasveer onder het zitvlak pas je de hoogte in een mum van tijd aan.

► 8. Gebruik materialen die je werk verlichten

Een aantal producten zijn zodanig ontworpen dat ze ervoor zorgen dat je minder druk moet uitoefenen op je gewrichten en spieren. Ze kunnen dus aanzienlijk je werk verlichten. Laten we er eens een paar populaire tools bijnemen die MSA kunnen helpen voorkomen:

• Steekwagens van aluminium: deze modellen zijn veel lichter dan standaard steekwagens. Dit maakt ze extra ergonomisch en zorgt ervoor dat je minder inspanning moet leveren om je goederen te tillen/verplaatsen.
• Veiligheidsmessen: kijk daarbij vooral naar de exemplaren met een ergonomische handgreep. Dit zorgt voor een betere grip en vergemakkelijkt het snijden. Deze messen zijn doorgaans extra veilig doordat het lemmet intrekbaar of afgeschermd is.
• Dweilpers: in plaats van je dweil met de hand uit te wringen gebruik je de pers. Dat is een stuk minder belastend voor je polsen.
• Voorgerekte rekfolie: omdat hij al maximaal is voorgerekt, moet je bij deze folie minder inspanning leveren bij het omwikkelen van een pallet.

► 9. Draag aangepaste werkkleding

De kleren maken niet alleen de man – ze kunnen ook MSA helpen voorkomen. Zorg er daarom voor dat je werknemers werkkleding dragen die is aangepast aan hun lichaamsbouw en werkomstandigheden. Het is onder andere belangrijk dat ze soepele kleding dragen die hun bewegingen niet hinderen. Op vlak van persoonlijke beschermingsmiddelen kijk je best uit naar:

• Veiligheidshandschoenen die goed aansluiten rond je hand en pols. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld deze maatwijzer voor handschoenen.
• Stofmaskers in een opvouwbaar model: deze sluiten vaak beter aan op je gezicht. Een stofmasker met ventiel verkleint bovendien de uitademweerstand en vermindert het CO2-gehalte, de vochtigheid en de temperatuur binnenin het masker.
• Veiligheidsschoenen zonder metalen onderdelen: deze zijn veel lichter en aangenamer om dragen. Voeg daar nog een flexibele loopzool aan toe en je hebt schoenen waarmee je urenlang kan wandelen in je magazijn.
• Gehoorbescherming indien je werkt in een té luide omgeving. Hou er rekening mee dat de grens voor gehoorschade is vastgelegd op 80 dB.

► 10. Houd de temperatuur onder controle

IJzig koud in de winter, snikheet in de zomer… In een magazijn kunnen de temperaturen nogal eens flink schommelen. Wist je dat een te warme of te koude werkomgeving MSA in de hand kan spelen? Hou het weerbericht dus altijd nauwlettend in de gaten en anticipeer op extreme toestanden. In enkele voorgaande artikels verzamelden we al richtlijnen die je kan volgen om het werk aangenaam te houden bij zeer hoge temperaturen of zeer lage temperaturen.

Bronnen:
www.preventievanmsa.be
www.werk.belgie.be/nl/themas/welzijn-op-het-werk
www.beswic.be/nl/themas/ergonomie/de-ergonomie-om-de-fysieke-belasting-en-msa-te-verminderen
www.ergonomiesite.be/computerwerkplek

Over de auteur

Christophe Jansen: Christophe werkt als auteur voor RAJA. Als Content en Communicatie Specialist geeft hij vorm aan het verhaal achter RAJA's producten.

Lees meer